böcek ısırmaları 2

Zehirli Yılan Isırması Durumunda Yapılacaklar


Zehrin yayılması:

Zehirli Yılan ısırınca, zehir dişlerinden akan sıvı vücut içine iki koldan yayılır. Bunlardan biri kan dolaşım sistemidir. Fakat zehir dişinin doğrudan damar içine batması ender görülen bir olaydır. Böyle olduğunda zehir çabuk yayılır ve birkaç dakika içinde etkisini gösterir. İkinci yol lenf dolaşım sistemidir. Zehir vücut içine daha çok bu yol ile yayılır, lenf yoluyla yayılma yavaş olur. Fakat zehrin bazı toksik unsurları, temasa geldikleri dokuları ve ince damarları tahrip ederek kan ve lenf in dokular arasına sızmasına neden olurlar. Lenf yoluyla yayılmada vücudun hareket ettirilmemesi gerekir. Çünkü hareket zehrin yayılmasını hızlandırır. Zehrin lenf yoluyla yayılması önlenmezse. Sonuçta zehir kana karışmış olur ve daha tehlikeli bir durum ortaya çıkar.

Zehir Miktarları:

Yılanların zehir miktarları yılanın boyu, zehir kesesinin büyüklüğü ile ilgilidir ama bir yılan ısırdığında zehrinin tamamını boşaltabileceği gibi dilerse hiç boşaltmayabilir bu tamamen onun kontrolündedir. Korkmuş veya kızmış bir yılan zehrinin tamamını boşaltabilir. Yine zehrin miktarı kadar zehir şiddeti (Toksisitesi) de önemlidir. Bu faktörlerin daha kolay anlaşılması için maxima tabiri kullanılır. Maxima bir zehirli yılanın bir ısırışta zehrinin tamamını boşalttığında öldürebileceği 70kg lık adam sayısına denk gelir. Örneğin maximası 15 olan Kobralar bir ısırışta enjekte ettikleri zehirle 70 kg ağırlığında 15 insanı öldürebilirler. Türkiyedeki zehirli yılanların maximaları 1den daha düşüktür ve sağlıklı bir insan için öldürücü değildir, ısırılan yer şişer ve bu yerde devamlı ağrı duyulur. Türkiyedeki yılanların zehri ancak küçük memeliler veya sürüngenler (Fare, tavşan, kedi, köpek, kertenkele vs.) için öldürücüdür. Ancak bu yılanlar tarafından ısırılan bir kişiye de hiç vakit kaybetmeden derhal ilk yardım uygulanmalı ve gerekiyorsa yılan serumu (Antiserum) yapılması için derhal hastaneye kaldırılmalıdır.

İlk Yardım:

Böyle bir durumda yapılacak ilk işler aşağıdadır.

Isırılan kişi, ısıran yılanı yakalamaya çalışmamalıdır; çünkü bu durum diğer ısırma ve yaralanmalara sebep olabilir, ayrıca hareket zehirin yayılmasını çabuklaştırır. Her yılan ısırması zehirli bir yılan ısırması anlamına gelmez, çoğu kez insanlar, zehirsiz yılanlar tarafından ısırılır. Hatta zehirli bir yılan ısırsa bile her zaman zehir enjekte etmeyebilir.

Yılan türlerinin ısırmalarında, şayet zamanında önlem alınırsa, ölüm çok enderdir. Tedavi edilmemiş engerek ısırmalarında dahi 24 saat içinde bir ölüm olayı hemen hemen imkansızdır. Bununla birlikte yılan ısırmaları ciddiye alınmalıdır. Şayet yarım saat içinde ısırılan yerde bazı belirtiler ortaya çıkarsa bir zehirlenme ihtimali vardır. Bu durumda tedaviye geçmek için vakit kaybedilmemelidir. Ancak telaşlanma ve heyecan aynı şekilde tehlikeli olabilir. Bu bakımdan hasta yatırılmalı ve sakinleştirilmelidir.

Bazı hassas kimselerde (yılan zehirine aşırı duyarlı) ısırılma olayından hemen sonra kasılmalar ortaya çıkar, bu durumlarda mümkün olduğunca çabuk tıbbi yardım gereklidir.

Eğer bir zehirli yılan tarafından zehirlenme olayı gerçekleştiyse:

1) Isırılan yerin 8-10 cm. kadar üzerinden bir bağ ile (mendil, kravat, serum lastiği) ile sıkmak.
Bağ ne çok gevşek nede çok sıkı olmalıdır ve arada gevşetilmelidir. Buradan amaç deri altındaki
lenf hareketini durdurmak ama kan dolaşımına engel olmamaktır, baskı bu düzeyde olmalıdır,
bilekteki nabız atışı hissedilmelidir. Ayakta ise nabız atışı topuktan alınmalıdır.

2) Eğer ısırık zehirli yılan ısırığıysa ve eğer yılan zehir boşalttıysa (ki her yaklaşık 3 ısırma olayından birinde boşaltmayabilmektedir) ve eğer hastayı 1 saat içerisinde bir hastahaneye yetiştiremeyeceksek o zaman (Bunu ısırma yerine yakın çok büyük ağrı, şişkinlik ve ödemli kızarıklık oluşmasıyla anlarız.) Isırılan yerin biraz üstünü antiseptik (Alkol, tentürdiyot vs.) ile temizledikten sonra temiz bir bıçak veya jiletle 1-2 uzunlamasına (Damara gelmeyecek şekilde) yarık açmak. (Bu yarıkları artı şeklinde değil, birbirine paralel olacak şekilde açın yoksa yara geç iyileşir) Yarıkların derinliği 5-8mm olmalıdır. Ancak son zamanlarda ısırılan yerin üzerine çizik atarak kesme işleminin sakıncaları ortaya çıkmış ve terk edilmiştir. Bunun yerine kesik açmadan emme yöntemi tavsiye edilmektedir. Isırılan yeri dağlamak, buz koymak yanlış hareketlerdir.

3) Lenf ve bununla birlikte zehrin çıkması için açılan yarıkların ağızla emilmesi veya vantuz ile yaklaşık 15-20 dakika boyunca çekilmesi gerekir. Ağız ile emilecekse, emen kişinin ağzında yara bulunmamalıdır ve emilen sıvı derhal tükürülmelidir. Ancak ağız ile emmektense daha iyisi plastik büyükçe bir şırınganın ön kısmı kesilerek vantuz olarak kullanılmalıdır ve zehir bununla emilmelidir. Hata mümkün olduğunca yavaş hareket ettirilmeli ve kendisine kesinlikle alkollü içecek verilmemelidir. Hastaya hiç bir tedavi uygulanmasa bile ölüm olayı (Yılan büyükse ve tüm zehirini boşalttıysa ve ısırılan kişi sağlıklı değilse) 24 saatten önce gerçekleşmez bu yüzden acele edip yanlış bir hareketten kaçınılmalıdır.

4) Hastaya Yılan Serumu enjekte etmek ve diğer rahatsızlıkları bakımından tedavi altına almak için, en kısa zamanda bir doktora müracaat edilmesi veya bir hastaneye götürülmesi gereklidir.
Yılan serumu bir doktor nezaretinde yapılmalıdır çünkü serum, sadece 2. ve 3. tür zehirlenmelerde
tatbik edilir. Çünkü bir görüşe göre panzehir aşırı duyarlılığı olan kişilerde ölümcül şoklara neden olabilir. Eğer yukarıda belirtildiği gibi hastanın ısırılan yerin 8-10 cm üzerine kesi yapıldıysa 1. tür zehirlenmelerde yılan serumu uygulamaya gerek yoktur. Ancak kesi yapılmadıysa, yılan serumu uygulanabilir ama kesinlikle doktor nezaretinde ve eğer mümkünse hastahanede..

Bu arada yeri gelmişken bu dereceleri ve uygulanacak serum dozunu yazalım.

1. Derece: Yılanın soktuğu yerde şiddetli ağrı ve zonklama diş çevresinde 3-6 cm arası ödemli kızarıklık, görülür. Zehir emildiyse seruma gerek yoktur, 12 saat içinde belirtiler kaybolur. Zehir emilmediyse baldırın ön-yan yüzü veya kalçadan 1 ampul yılan serumu yaptırmak (Bir doktora) yeterlidir.

2. Derece: 1. derecedeki belirtilere ilaveten, şişkinlik ve kızarıklıklar vücuda yayılmaya başlar,
ödemli bölgede kanamalı lekeler ve morluklar belirir. Bunlara ilave olarak; Terleme, bulantı, kusma, karınağrısı, hafif ateş varsa, bu 2. dereceden bir zehirlenmedir ve doktor tarafından 1 ampul yılan serumu iv. olarak, bir ampul de kalçadan olmak üzere toplam 2 ampul serum yaptırılır.

3. Derece: 1 ve 2. Derece zehirlenmelere ilaveten, belirtiler büyüyerek artarsa, vücut ısısı
düşmeye başlar, nabız atışları artar ve hasta şoka girerse bu 3. dereceden bir zehirlenmedir ki.
Bu durumda hastahanede doktor tarafından damardan en az 5 ampul serum yapmak gerekir

4. derece: (Türkiye'deki yılanlarada görülmez) Genellikle çıngıraklı yılan sokmalarında görülen çok daha ağır belirtiler gösteren bir zehirlenmedir, Türkiye'deki yılan türlerinin ısırmasıyla bu tür zehirlenme olamayacağından, akılları karıştırmamak için bu tür zehirlenmeyi anlatmıyorum.

Yanlız şunu da belirtmekte fayda var ki; Bu müdahalelerin hepsinin hastahanede yapılması gereklidir ayrıca hasta müşahade altına alınmalı ve kandaki fibrinojen düzeyi, trombosit sayısı, protombin zamanı, azot düzeyi ve elektrolitler incelenmeli, hatta bunlar 3-4 saat arayla
tekrarlanmalıdır. Tedavi buna göre sürdürülmelidir.

Tabi bu saydıklarım çok ağır vak'alar için geçerlidir ki Türkiye'de bu türden ölüm olaylarına rastlanmamıştır. Türkiye'deki yılan sokmalarında eğer kesi yapılıp zehir emildiyse en fazla 2. dereceden bir zehirlenme gerçekleşebilir o da hasta büyük bir engerek tarafında ısırıldıysa ve engerek bütün zehirini enjekte ettiyse. BÖCEK SOKMALARI VE ISIRMALARINDA İLK YARDIM:
[/font]
Kazazede öncelikle sakinleştirilir. Yara kalp seviyesinin üstünde tutulur. Yaraya buz tatbik edilir. Buz yoksa suyla iyice yıkanır. Varsa amonyakta kullanılabilir; psikolojik olarak kazazedeyi rahatlatır. Amonyak aslında asidik zehirlenmelerde kullanılır.


Arı sokması:
Arının iğnesinin steril bir iğne ile çıkarılması gerekir. İğne çıkarıldıktan sonra buz tatbik edilebilir.

Akrep sokması:
Zehirin gücü akrebin kuyruğundaki boğum sayısı ile doğru orantılıdır. Zehir sinir sistemini ve kalbi etkiler. Tükrük salgısı artar. Kaslar kasılır. İdrar kaçırma ve felç görülebilir. Sokulan bölgede ağrı, yanma ve uyuşukluk olur. Bu durumda yara kesinlikle emilmez. Ufak bir turnike ve amonyak uygulanır. Kişiye alkol verilmemeli ve yara dağlanmamalıdır.

Örümcek sokması:
Zehirli örümcekler kum saati şeklinde küçük ve siyah olurlar. Ayrıca kafalarında kırmızı benek olur. Isırdıklarında sinir sistemini etkilerler. Karın kısmında ağrı görülür. Yara oynatılmamalıdır. Yaranın üzeri bez veya eşarpla sıkılmalı ve buz uygulanmalıdır.

Köpek ısırması:
Kuduz köpeklerin ağızları salyalıdır ve göz bebeklerinde simetri yoktur. Sudan korkarlar ve kuyrukları bacaklarının arasında gezerler. Isırma durumunda yara bol su ile yıkanmalı ve kapatılarak pansuman için hemen hastahaneye gidilmelidir. Tetanoz ve kuduz aşısı olunmalıdır. Köpeğin yakalanması ve 10 gün karantinada kalması gerekir.

Yılan ısırması:
Yarada diş izi bırakır. Zehirli yılanlar kısa, kuyrukları yuvarlak ve kafaları üçgen şeklinde olanlardır. Üzerlerindeki pullar daha küçük ve daha fazladır. Çok parlak ve canlı renklerde olurlar. Isırma durumunda kan pıhtılaşmakta zorlanır, aşırı kan kaybı olur. Yanma hissi ve ağrı vardır. Şişlik ve morluk görülebilir. Sinir sistemini ve kalbi etkiler. Kusma, uyuklama ve bulantı görülebilir. Yara öncelikle iki dişizi arası çizilerek kanatılır, emilmez. Isırılan bölgenin üstü bir bezle sıkılır.

Kene yapışması:
Üzerine yağ damlatılarak, bir cımbızla saat yönünün tersine çevrilir.

Sülük yapışması:
Sülükler kirli kanı emdiklerinden yararlıdırlar. Sigara veya herhangi bir ısı kaynağı ile uzaklaştırılırlar.


ZEHİRLENMELER

BUNLARA DİKKAT
Kokulu ilaçlama sırasında ilaçlanan alanda bulunmayınız ilaçlama bitiminde havalandırılması yapılırken ilaçlı mekanda bulunmayınız zehirlendiğinizden şüphelendiyseniz temiz havaya çıkın. ciddi olduğunuzu düşündüğünüzde gideceğiniz doktara ne ilacından zehirlendiğinizi bildirmeniz gerekmektedir tedavinin kolay yapılabilmesi açısından

ZEHİRLENME ANINDA YAPILACAK PRATİK VE HAYAT KURTARICI BİLGİLER
1) Panik yok !
2) Zehirlenen kişiyi ve zehirli maddenin kutusunu telefonun yanına getir.
3) Zehir Danışma Merkezini derhal ara: 0 800 314 79 00
4) Verilen talimatı aynen uygula.

* AĞIZ yolu ile zehirlenmişse:Şuuru kapalıysa ağızdan bir şey vermeyiniz!..
* NEFES yolu ile zehirlenmişse: Temiz havaya çıkarınız, dumandan uzaklaştırınız, biliyorsanız suni teneffüs yaptırınız.
* DERİ yolu ile zehirlenmişse: Bulaşmış çamaşırları çıkartınız, deriyi temiz su ve sabun ile yıkayınız,
* GÖZ 'e sıçradıysa: Temiz su ile bol bol yıkayınız.
* Kendinizi korumayı ihmal etmeyiniz.

Bunlara Çok Dikkat Ediniz
1) Her zaman; Zehir Danışma telefonunu kolay ve görülebilir bir yerde bulundurunuz,
2) Evdeki bütün zehirli maddeleri kilitli yerlerde veya çocukların ulaşamayacağı yerlerde saklayınız,
3) Çocuğunuzu yalnız başına bırakmayınız,
4) Zehirli maddeleri gıda kaplarına koymayınız ( içecek şişelerine gaz yağı koymak gibi.)
5) Çocukların yanında ilaçlara şeker demeyiniz,
6) Bilmiyorsanız evde konserve yapmayı denemeyiniz, üstü şişmiş konserve almayınız,
7) Doğadaki mantarları kesinlikle yemeyiniz,
8 )Zehir Danışmayı acil durum dışında da sorularınız için arayabilirsiniz,
9) Son kullanma tarihi geçmiş hiçbir gıda maddesini almayınız,
10) Çocuklar sizi taklit eder, önlerinde ilaç içmeyiniz.